Co ciekawego jest pod Krakowem?

Dużym zainteresowaniem turystów cieszy się nie tylko Kraków, ale też cała Małopolska, której jest on stolicą. Województwo małopolskie odwiedza 14,5% wszystkich turystów którzy spędzają wakacje w Polsce, co daje mu drugie miejsce po woj. zachodniopomorskim, czyli najpopularniejszym kierunku nad polskim Bałtykiem. Niewątpliwą turystyczną perłą Małopolski, który przyciąga gości niezależnie od pory roku, jest pasmo wysokich gór, jakimi są Tatry Polskie.

Prawie cały region znajduje się w dorzeczu Wisły, tylko niewielkie zachodnie i południowe krańce znajdują się w dorzeczu Odry i Dunaju. Źródła wód mineralnych znajdują się w Pieninach, Beskidzie Sądeckim oraz w Beskidzie Niskim gdzie występują wody „szczawy”. Znajdują się tam liczne uzdrowiska z wodami mineralnymi, np.: Piwniczna-Zdrój, Muszyna, Krynica-Zdrój, Wysowa.

Obecnie, po wprowadzeniu reformy administracyjnej w 1999 roku, określenia „Małopolska” używa się niepoprawnie głównie lub niemal wyłącznie w stosunku do obszaru tworzacego to województwo małopolskie. Patrząc na współczesny podział administracyjny do Małopolski należą jednak również tereny sąsiednich województw: świętokrzyskiego, lubelskiego (zachodnia część), podkarpackiego (zachodnia część), łódzkiego (wschodnia część), mazowieckiego (część południowa) oraz śląskiego (wschodnia i północna część).

Województwo małopolskie leży w strefie klimatu umiarkowanego. Występuje duża amplituda temperatur wynikająca z dużego zróżnicowania wysokości. Maksymalna zanotowana temperatura wynosi +37 °C, a minimalna −38 °C. Małopolski klimat ma swoje anomalie. Najbardziej znany jest gwałtowny, ciepły wiatr halny, który w kilka dni może stopić nawet kilkadziesiąt centymetrów śniegu. Z kolei orawiak jest wiatrem zimnym, wiejącym od Babiej Góry, który temperaturę na Podhalu może obniżyć nawet o kilka stopni.

Turystyka i wypoczynek

Corocznie od 1999 r. organizowane są Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, mające na celu promowanie zabytków Małopolski. Poza zabytkami Krakowa, popularnymi miejscami turystycznymi regionu są Kopalnia Soli w Wieliczce, Kopalnia Soli w Bochni, były niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, kompleks drewnianych kościołów na Szlaku Architektury Drewnianej, tradycyjny spływ Przełomem Dunajca przez Pieniny, a także najwyższe polskie góry – Tatry oraz miasto Zakopane, nazywane zimową stolicą Polski.

Ważnym celem podróży w regionie jest turystyka pielgrzymkowa (sanktuaria w Kalwarii Zebrzydowskiej i Krakowie-Łagiewnikach, Limanowej, Pasierbcu, Dom Rodzinny Jana Pawła II w Wadowicach, Kaplica na Groniu Jana Pawła II) oraz leczniczej (9 miejscowości uzdrowiskowych w całym województwie).

Popularnymi obszarami turystyki pieszej i sportów zimowych są Tatry Polskie oraz Pieniny, ale także pasma górskie Beskidów (m.in.: Beskid Makowski, Beskid Mały, Beskid Niski, Beskid Wyspowy, Beskid Żywiecki oraz Gorce). Dla rowerzystów utworzono Karpacki Szlak Rowerowy, który wraz ze szlakami łącznikowymi, prowadzi przez najbardziej znane i cenne historycznie miejscowości województwa małopolskiego. Popularna jest również Jura Krakowsko-Częstochowska z niezwykle widokowym Szlakiem Orlich Gniazd przedstawiającym średniowieczne warownie wybudowane na granicy Polski ze Śląskiem oraz Ojcowskim Parkiem Narodowym położonym w Dolinie Prądnika nieopodal Krakowa.

Kultura i sztuka

W regionie, poza Krakowem, odbywają się liczne festiwale o międzynarodowej renomie, m.in. Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem, a także Tydzień Kultury Beskidzkiej, Babiogórska Jesień, Łemkowska Watra oraz Święto Borówki w Zubrzycy Górnej.

Region ma dużą liczbę instytucji kultury - co czwarty zwiedzający polskie muzeum trafia do jednej z placówek na terenie województwa małopolskiego. W zbiorach państwowych, kościelnych i kolekcjach prywatnych znajduje się 20 procent wszystkich polskich dzieł sztuki. Poza Krakowem najważniejsze ekspozycje znajdują się w muzeach okręgowych i diecezjalnych w Tarnowie i Nowym Sączu. W Tarnowie znajduje się również jedyna w Europie stała wystawa poświęcona pamięci Romów.

Atrakcje przyrodnicze

Województwo małopolskie posiada urozmaicone warunki naturalne i w dużej mierze nieskażone środowisko naturalne. Bogaty jest świat roślinny i zwierzęcy. Pośrednim dowodem takiego stanu rzeczy jest liczba znajdujących się na terenie Małopolski obszarów chronionych: 6 parków narodowych (Babiogórski Park Narodowy, Gorczański Park Narodowy, Magurski Park Narodowy, Ojcowski Park Narodowy, Pieniński Park Narodowy, Tatrzański Park Narodowy), 11 parków krajobrazowych (Park Krajobrazowy Beskidu Małego, Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy, Ciężkowicko-Rożnowski Park Krajobrazowy, Dłubniański Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie, Park Krajobrazowy Orlich Gniazd, Park Krajobrazowy Pasma Brzanki, Popradzki Park Krajobrazowy, Rudniański Park Krajobrazowy, Tenczyński Park Krajobrazowy, Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy), 84 rezerwatów przyrody i aż 2189 pomników przyrody.

W Małopolsce znajduje się europejski przyrodniczy ewenement – Pustynia Błędowska, położona na zachód od Olkusza, a rozciągająca się między miejscowościami Klucze, Chechło i Błędów. Chociaż w sensie klimatycznym teren pustynią nie jest, to piaski Pustyni Błędowskiej potrafią w lecie nagrzewać się do temperatury aż 70 °C, a ten wciąż ogromny, pomimo postępującego zarastania, niezalesiony teren robi wielkie wrażenie na turystach.

Wyjątkowe Tatry

Na południu Małopolski znajduje się najwyższe pasmo górskie w łańcuchu Karpat – Tatry, z Rysami, które są najwyższym szczytem Tatr Polskich, a zarazem regionu i całego państwa (2499 m n.p.m.). Wysokogórska część Tatr jest unikatowa w skali Polski i zalicza się do najwyższej kategorii pod względem atrakcyjności. Krainy etnograficzne otaczające Tatry to: Podhale, Spisz, Orawa i Liptów.

Tatry to jedyne w Polsce góry o charakterze alpejskim, jedyne w Polsce miejsce gdzie żyją kozice i świstaki. Żaden z polskich parków narodowych ani regionów geograficznych nie posiada też tak swoistej flory. Dla ok. 200 gatunków roślin naczyniowych Tatry są jedynym miejscem występowania w Polsce. Konieczność ochrony tego unikatowego miejsca zaczęła dojrzewać już pod koniec XIX wieku.

Od początku wkroczenia ludzi w Tatry ich przyroda ulegała niszczeniu, początkowo negatywny wpływ ludzi był jednak niewielki, dopiero w XIX i XX wieku w wyniku intensywnej eksploatacji przyroda Tatr uległa znacznym zniszczeniom. Tatry Polskie są objęte ochroną przez ustanowienie na ich obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz przynależności do Światowej Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO.

Ciekawostki o regionie

Na obszarze Małopolski wykształciły się regiony kulturowe posiadające własne nazwy: Podhale, Powiśle Lubelskie, Ziemia sandomierska, Radomskie, Sądecczyzna, Zagłębie Dąbrowskie, Zagłębie Krakowskie, Żywiecczyzna. Z Małopolską związanych jest ponadto wiele grup etnograficznych posiadających własne obszary zasięgu kulturowego.

Bytom, jedno z najbardziej znanych górnośląskich miast, które współtworzy Metropolię GZM, należał do ziemi krakowskiej do 1179 roku, natomiast trzy dawne małopolskie księstwa - siewierskie, oświęcimskie oraz zatorskie - były we władaniu śląskich Piastów od XII do XV wieku. Dzisiejsze miasto Bielsko-Biała powstało w 1951 roku z połączenia śląskiego miasta Bielsko z małopolskim miastem Biała Krakowska.